Nhưng để được sáng tỏ hơn về nội tâm của bạn trai và để các nhận xét tâm lý trong các phần trước được có giá trị giáo dục, tôi viết thêm chương sau. Lúc còn thanh niên tôi được giới thiệu làm diễn văn trước một khán thính giả lõi non một ngàn người. Chớ người lớn mà nông nỗi, người lớn hay bày những trò chơi, ưa cợt đ ùa, thích cặp cổ, ngao du với họ thì họ thích lắm.
Đã mất lòng tín cẩn vì dua nịnh, ba xạo nên trong xã hội họ, bị khinh rẽ, ít bạn bè, thường sống cô độc. Tâm lý họ giống Zampano đối với cô Gelsomina trong phim La Strada. Họ kiếm một cái gì để hỏi, hỏi bạn trai gần mình để có chuyện nói, để đúng hơn khỏi mắc cỡ.
Ai không mừng khi thấy ở nhiều quốc gia và cách riêng ở Việt Nam có những cổ xúy cho phong trào thanh niên. Trong thời gian nầy ai hay sách báo nào bàn về tình tâm giao họ lấy làm hân xướng để tiếp chuyện, để đọc say mê. Tâm hồn họ tự nhiên cỡi mở.
Không phải họ chỉ hồi tưởng những thú ái ân, mà vì giàu lý trí, ký ức họ thường quay lại trong đầu óc những kỷ niệm pha màu sắc ân nghĩa. Họ không thích đi chơi, cũng không thèm đọc sách. Hôn phối do đó không phải chỉ là một cuộc tính giao mà còn là sự hợp nhất có tính cách nhân xã: tôi muốn nói hợp nhất trí tuệ, ý chí, lương tâm và xã hội.
Lẽ dĩ nhiên là còn phải bực mình những lời ghen bóng ghen gió, rầy la vụt chạc không suy trước tính sau của họ. Nếu muốn gia nhập vào cơ quân của hoa huệ, bạn phải nhận mình là phái yếu. Một điều lạ nữa là tuổi dậy thì, mười câu chuyện của bạn trai là có đến chín bàn tâm sự.
Ngoài xã hội họ quan tâm đến phép lịch sự. Còn bao nhiêu phát triển của những bộ phận khác có liên hệ đến sự truyền sinh trong giai đoạn thanh xuân nầy đã làm cho người bạn trai cảm thấy con người sinh lý của mình thay đổi và họ nghe e thẹn trong cuộc xã giao với bạn gái. của mình, nên yêu nó ngay lúc nó là một bào thai.
Không biết phải tạitính tỷ mỷ, nhỏ mọn mà con người lỡ thời kén chọn không được bạn trăm năm chăng. Có không ít bạn trai học thi, vì muốn bắt chước cổ nhân tiếc từng phút đồng hồ, đã dùng những chất giết người như cà phê đậm pha rum, như các thuốc thức dai. Vậy bây giờ người ta ghiền như á phiện.
Nhưng sự trách cứ vì hạnh phúc của bạn thì tôi xin chịu. Nếu hỏi họ sợ ai thì họ lúng túng, khó trả lời. Tâm hồn thanh niên quý báu và mỏng giòn biết bao sánh với bình thủy tinh vật chất.
Thưa bạn! có thể so sánh lòng tự ái hay sự ý thức nhân cách của bạn trai như một thác nước đổ ầm ỹ. Họ chưa nghĩ hẳn đến yêu nhưng như thánh Aucutinh tự thú: lúc ấy tôi tìm cái tôi có thể yêu. Cũng đâu có ai bảo tôi là ngốc khi trời đ ùng đ ùng nổi sóng gió mà tôi không cho thuyền ra khơi biển.
Họ không có thói quen hay nói đúng hơn chưa chịu có thói quen đi sâu vào sự tìm hiểu cái hư cái thực. Mấy tiếng về mặt tình cảm tôi nói với cố ý. Cõi lòng họ như một chiếc đàn mà các dây rất nhạy có thể phát ra những bản nhạc say mê đời.